Een albumrelease van Taylor Swift gaat de laatste jaren niet zonder opvallende en/of afwijkende gebeurtenissen, zo ook niet bij haar nieuwste plaat The Tortured Poets Department. Kranten, tijdschriften en muziekplatforms waren er vanochtend in alle vroegte bij om hun recensies over deze zestien tracks tellende lp met de wereld te delen. En toen kwam Swift met een verrassing: enkele uren na het uitbrengen van The Tortured Poets Department verschenen nog eens vijftien nieuwe songs en werd de titel van de plaat aangevuld tot The Tortured Poets Department: The Anthology. In totaal dus eenendertig tracks met een lengte van iets meer dan twee uur!
Het album begint met Fortnight, een duet met Post Malone. Of duet, eigenlijk is het meer het muzikale equivalent van de ‘Where’s Waldo?’-zoekplaatjes, want het is flink zoeken om ergens de stem van Malone te ontdekken. Deze voorzichtige, veilige opener wordt opgevolgd door titeltrack The Tortured Poets Department. ‘You left your typewriter at my apartment/ Straight from the tortured poets department’ zingt Swift in de twee openingszinnen, waarin ze lijkt te verwijzen naar Matty Healy. Met deze zanger van The 1975 heeft Swift enkele jaren een relatie gehad en volgens ingewijden staat een deel van de liedjes op dit album in het teken van het verwerken van het stuklopen van de relatie tussen de twee. Maar zoals we inmiddels gewend zijn van Swift schrijft ze haar teksten met subtiele verwijzingen, veel metaforen en een scala aan protagonisten. De échte betekenis blijkt pas na verloop van tijd.
Over Swift als songwriter wordt nog wel eens badinerend gedaan, maar al jarenlang toont zij zich een grootmeester in het schrijven van songs en mag zich met gemak meten aan levende legendes als Billy Joel, Carole King en Bruce Springsteen. Het lied Fresh Out The Slammer bijvoorbeeld. Deze songtekst kent een kwadratische benadering en gaat in letterlijke zin over iemand die terugkeert naar huis, naar zijn of haar geliefde, na het ervaren van gevangenisstraf. In metaforische zin gaat het over het vinden van vergeving, zowel van anderen als in jezelf, en het omarmen van een nieuw begin. Daarnaast is deze tekst ook persoonlijk op Swift van toepassing, maar tegelijkertijd universeel verwoord waardoor het voor iedereen een eigen betekenis in zich herbergt. Bijzonder knap geschreven.
Over het lied Florida!!!, een duet met Florence + The Machine, kunnen we kort zijn: een lelijke mispeer. Daar staat even verderop wel het prachtig verstilde loml tegenover. Waar deze afkorting normaliter gebruikt wordt voor ‘love of my life’, betekent het in Swift-taal ‘loss of my life’. ‘When your impressionist paintings of heaven turned out to be fakes/ Well, you took me to hell too.’ Hier voegt Swift nog een vijfde element toe aan een songtekst. Deze zinnen verwijzen namelijk naar het lied peace van het album Folkore dat hierdoor op The Tortured Poets Department: The Anthology een soort sequal krijgt.
Al eerder viel de naam Billy Joel. Welnu, het lied Peter – een typische Swift bad break-up song – had rechtsreeks van zijn hand kunnen komen. Het pianospel, akkoordenschema en het gevoel van hoop tegen beter weten in; alles ademt Joel. Een van de vele hoogtepunten die The Tortured Poets Department: The Anthology rijk is. De laatste klanken van het slotlied The Manuscript bieden onderdak aan misschien wel de meest droevige zinnen van de hele plaat. ‘One last souvenir from my trip to your shore/ Now and then I reread the manuscript, but the story isn’t mine anymore.’ Je voelt het verdriet, de ontnuchterende werking van de realiteit en de dappere (falende) poging tot berusting uit de speakers druipen. Neem de tijd u even te herpakken na dit slotakkoord.
Na iets meer dan twee uur luistergenot is de conclusie dat we verbaasd zijn dat Taylor Swift ons wéér weet te verbazen. Niet meteen in het eerste deel van The Tortured Poets Department: The Anthology dat qua sound meer naar de albums Midnights (2022) en 1989 (2014) hangt. In de eerste vijftien à zestien songs zijn het de dreampop-klanken die te horen zijn op Midnights die de boventoon voeren, maar de r&b-georiënteerde synthpop van 1989 is niet ver weg. Dit deel van The Tortured Poets Department: The Anthology heeft – oneerbiedig geschetst – de neiging iets meer als achtergrondmuziek te fungeren. Het tweede deel eist veel meer de aandacht op en tilt de gehele plaat naar een verwonderende luisterervaring die sterke overeenkomsten vertoont met de indiefolk-georiënteerde albums Folklore en Evermore (beiden uit 2020). Swift weet je tegelijkertijd haar (of jouw eigen) verdriet te laten voelen en biedt in hetzelfde moment een troostrijke, dichterlijke schouder vol compassie en mededogen. Of zoals Stef Bos ooit zong: ‘Was ik maar een dichter, dan kon in dichter bij jou zijn…’
