Eigenlijk is deze plaat in een verkeerd jaargetijde op de markt gebracht. Het straalt namelijk neerslachtigheid en een zekere kille productiviteit uit, twee woorden die niet zo direct met het begin van de zomer geassocieerd worden. Misschien kon Thom Yorke niet wachten, of zijn het termen die hij niet direct met het komen en gaan van de seizoenen in verband brengt. Dat het er altijd is. Het doet er eigenlijk weinig toe, want als de zon eenmaal achter de horizon is verdwenen en je uitkijkt over de nachtelijke oase van lichtjes, dan is daar toch hoe dan ook het moment gevonden voor ANIMA. Een plaat voor de dolende ziel.
Het album draait om dromen, en om het onbewuste. Psychoanalyticus Carl Jung lijkt zelfs van inspiratie geweest, die de ‘anima’ duidde als vrouwelijke tegenpool binnen een innerlijke mannelijke psyche. Dit grondidee van het onbewuste zorgt voor projecties waar liefde de uiting is van de projectie die de man in het animabeeld heeft gemaakt van de vrouw (andersom zouden we spreken van ‘animus’). Een interessante keuze als albumtitel.
Muzikaal ligt ANIMA in het verlengde van waar Yorke zich al een aantal jaren bijna onophoudelijk mee bezig houdt: het perfectioneren van elektronische ritmes. Dreigende baslijnen verwelkomen je al direct bij opener Traffic terwijl een dansbare flow van stuwende computer-beats je gedachten in de war brengt. Combineer dat met de meeslepende stem van Yorke en een veelvoud aan unheimlich aanvoelende ambient en je hebt eigenlijk de hele formule van ANIMA.
De rol van slaap is ook sterk, bijvoorbeeld in Last I Heard (…He was Circling the Drain): ‘I woke up with a feeling I just could not take / Taken out with the trash / Swimming through the gutter / Swallowed up / Swallowed up by the city.’ De mens, een slapende in de stad waarin hij woont en werkt, is niets anders dan het langzaam wegsijpelen in het putje. Er is maar één manier om eraan te ontsnappen en dat is ervan wegrennen. Yorke neemt het in eerste instantie alleen maar waar: ‘A boy on a bike who is running away.’
Naast het thema is het ook de uitstekende productie die opvalt en de grote moeite die in de details is gaan zitten. De productie is voor de rekening genomen door Nigel Godrich, die tevens de ‘long-term’ producer van Radiohead is. Vooral het nummer The Axe is een schitterend voorbeeld van de zorg die in het fijn schaven van ANIMA is gegaan. Terwijl de steady beat op de achtergrond je nog wat houvast geeft, bewegen de synths van links naar rechts, komen op en zakken weer weg. Het is golvend en pulserend, precies de juiste uitvoering en mix van een muziek die gaat over het binnenste van je kop. Erg sterk.
‘Who are these people? / I’m in black treacle’, zingt Yorke in Not the News. Het lijkt alsof Yorke halverwege de plaat zelf ontwaakt. Het is nu hij die de vergankelijkheid van de mens waarneemt. Maar Yorke kiest voor een andere weg: ‘I’m not running / Enough of broken glass’. Waar die weg precies toe leidt is dan natuurlijk een tweede vraag, maar zolang Yorke ervoor blijft kiezen zijn reis muzikaal te documenteren is de luisterende fan allang blij. ANIMA is een zeer geslaagd product geworden dat zich eerst in je hoofd nestelt en dan langzaam aan je verschijnt. Tot een moment waarop je zelf ontwaakt.
PS. Luisteren met een koptelefoon.