Waar een klein land groot in kan zijn: Nederland kent meer dan 130 prijzen voor literatuur. Geen enkele is echter bestemd voor literatuur in songteksten. Internationaal is er meer waardering voor literaire uitingen in muziek. Zo kreeg Bob Dylan in 2016 de Nobelprijs voor Literatuur toegekend en kreeg Kendrick Lamar in 2018 de Pulitzerprijs overhandigd. Bij deze wordt dan ook een nieuwe, fictieve prijs in het leven geroepen: De prijs voor de mooiste literatuur in Nederlandstalige liedteksten. En die gaat dit jaar naar Windveren van Boudewijn de Groot!
Windveren is het veertiende studioalbum van Boudewijn de Groot en het tweede album dat hij de afgelopen anderhalve maand uitbrengt. Eind september verscheen het kinderboek Soms als ik een vlinder zie met teksten van De Groot, Jaco van der Steen en illustraties van Mark Janssen. Bij het boek zit ook een cd met daarop twaalf kinderliedjes gezongen en geschreven door De Groot zelf. En nu is daar dus Windveren, waarop De Groot wederom toont dat hij nog steeds Neerlands beste schrijver van liedteksten is. Zijn stem mag dan brozer klinken dan voorheen, het maakt zijn woorden alleen maar indringender.
Drie aspecten vallen op. Ten eerste: sinds lange tijd zingt De Groot weer protestliederen! Openingslied is Aarde, waarin hij van leer trekt over hoe de mens haar eigen ondergang aan het organiseren is door de manier waarop we met onze planeet omgaan. Even verderop moeten dictatoriale leiders eraan geloven als De Groot ze bezingt (niet toezingt) in Enge Mannen. Zijn scherpe geest aangevuld met relativerende levenservaring maakt al wat bitterzoet is, licht verteerbaar.
Het tweede aspect dat opvalt, is de literaire schoonheid waarmee Boudewijn de Groot de liefde aan bod laat komen. Bijvoorbeeld in Wilde Ganzen: ’De reis duurt nog vele dagen/’t half duister vertraagt mijn pas/Zal ik rusten en aan je denken of mijn reis vervolgen naar vergeten hoe mooi je was.’ Hier past enkel stilte en bewondering. De tekst van Als je stil bent is van de hand van Lennaert Nijgh (1945-2002) en werd ontdekt na diens overlijden. Onmiskenbaar Nijgh, zeker ook omdat de tekst muzikaal omkleed is in de sfeer en stijl van het lied Beneden Alle Peil uit 1966. ’Ik heb niet zoals jij gelogen/Zacht en stil en hard gefluisterd/Ik heb slechts mezelf bedrogen.’
Het derde aspect is de aandacht van De Groot voor zijn moeder in de liedteksten. Evenals op Achter Glas uit 2015, maar ook op andere albums is zij alomtegenwoordig. Boudewijn de Groot werd in 1944 geboren in een Japans interneringskamp te Indonesië. Amper een jaar na zijn geboorte overleed zijn moeder in het Jappenkamp. Zal hij haar weer terugzien als het zover is, vraagt De Groot zich af in het lied Vals Licht. ’Er is meer dan ik weet tussen hemel en aarde/Alles wat hoop biedt, is van waarde.’ In het afsluitende lied Hoe Meer Ik Dichterbij Kom bezingt De Groot een mogelijk aanstaand weerzien met zijn moeder: ‘Kijk mama, kijk/Hier sta ik, inmiddels oud en grijs/Kijk mama, kijk.’ In alles is dit lied beklemmend, ontroerend, droevig en hoopgevend tegelijkertijd. Misschien is Hoe Meer Ik Dichterbij Kom wel de meest oprechte Nederlandse songtekst ooit geschreven en toont grootmeester De Groot wat er gebeurt als iemand schrijft met evenveel bezieling als berusting.
Nog tweeëntwintig jaren in dit leven en dan bereikt Boudewijn de Groot de leeftijd van honderd jaar. Een wonderkind van honderd* verdient een erenaam; Boudewijn de Grote bijvoorbeeld. Of hij dat haalt weet niemand. Of er nog meer werk gaat verschijnen na Windveren ook niet, maar in ieder geval is hij muzikaal gezien nog niet klaar of zoals hij zelf recent in een interview met de Volkskrant zei: ’Het zou best eens kunnen dat ik nog niet klaar ben.’ Als de opvolger(s) van eenzelfde schoonheid is/zijn als Windveren, dan weten we voor de komende jaren wie er met de bovengenoemde prijs voor de mooiste literatuur in Nederlandstalige liedteksten aan de haal gaat. Maar Windveren is veel meer. Het is één van de beste albums van De Groot in de afgelopen zestig jaar en behoort tezamen met zijn vorige dertien studioalbums bestempeld te worden als cultureel erfgoed. Windveren biedt hoop en troost aan een ieder die de rust, bedachtzaamheid, verbeeldingskracht en verwonderkunde van De Groot toelaat.
* Wie deze opmerking niet kan plaatsen: luister het openingslied van het album Een Nieuwe Herfst uit 1996.
