In een tijd waarin politieke tegenstellingen en maatschappelijke onvrede volop aanwezig zijn, heeft Manic Street Preachers – met hun lange geschiedenis van uitgesproken, linksgeoriënteerde en maatschappijkritische boodschappen – een ideale voedingsbodem voorhanden om een nieuw album te vullen. Door hun gevestigde reputatie als band die het niet schuwt om moeilijke of controversiële onderwerpen aan te snijden en door hun grote schare trouwe fans, zorgt de aankondiging van hun nieuwste album – Critical Thinking – voor hooggespannen verwachtingen. Je kunt het met een beetje goede wil in een formule uitdrukken: momentum x reputatie = hoge verwachting.
Titeltrack en tevens albumopener Critical Thinking begint in ieder geval opvallend goed. Op een beat en diepe basklanken die iets militaristisch hebben, wordt denkbeeldig de zeepkist beklommen en een kritisch pleidooi gehouden over het gif in de huidige samenleving en je eigen rol daarin. Ergens ver weg doet het denken aan War van Edwin Starr uit 1970. De tweede track op dit vijftiende studioalbum van de Preachers doet dat zeker niet. Decline & Fall is vrij gladde (lees: overgeproduceerde) melodieuze britpop, waarin toch ook wat quasi-foute glamrock in doorklinkt. “Preachers on autopilot” doen de verwachtingen weinig goed helaas.
Opvallend is dat in meerdere songteksten gebruik wordt gemaakt van vergelijkbare beeldspraken rondom schilderkunst en beeldende kunst. Ze worden ingezet om de broze relatie tussen schoonheid en destructie te verkennen of, anders verwoord, om onze emoties en percepties eens kritisch tegen het daglicht te houden. Dat klinkt vrij hoogdravend. En dat is het ook, want de Manic Street Preachers lijkt een meer belerende toon aan te slaan in hun teksten. Voor de een zal dat verfrissend en to-the-point overkomen, anderen zullen op Critical Thinking de meer beschouwende en open-voor-interpretatie teksten van vorige albums missen.
Manic Street Preachers blijft vervolgens nog even in het kunstenaarsgilde hangen. ‘It’s so easy to hate, it takes guts to be kind’ is te horen in het lied Dear Stephen. Het lied is een soort open brief gericht aan Morrissey (zanger van The Smiths) waar de drie bandleden van Preachers al jarenlang groot fan van zijn. Precies om die reden is het jammer dat Dear Stephen klinkt als een bedenkelijke nabootsing van het origineel. Wel zorgt het gitaarspel ervoor dat je de muziek van Johnny Marr er weer eens bij wil pakken. Toch mooi meegenomen. Ook een goedbedoelde ballade als My Brave Friend komt onvoldoende uit de verf. Er zijn momenten in de refreinen dat de Preachers het oor te luister heeft gelegd bij vertolkers van de palingsound. Althans, dat gevoel bekruipt je. Toch zijn er ook lichtpuntjes te beluisteren op Critical Thinking, zoals de track Deleted Scenes waarop de stem James Dean Bradfield actueel en messcherp klinkt. Het zijn dit soort liedjes die wél de zeggings- en overtuigingskracht hebben van weleer hebben, maar die slechts sporadisch te beluisteren zijn op deze plaat. Het merendeel gaat, ondanks de goede bedoelingen die echt wel te vinden zijn, verloren in vluchtigheid waardoor de hooggespannen verwachtingen slechts ten dele worden ingelost.
De eerste zin van albumafsluiter OneManMilitia vat het aardig samen: ‘I don’t know what I am for, but I know what I am against.’ We weten niet precies wat we mét dit album hebben, maar we weten haarfijn wat we tégen dit album hebben. Maar of dit nu het niveau van kritisch denken is dat de Preachers met de albumtitel beoogden… We wagen het te betwijfelen.
