Ik ben zo´n beetje de enige die nog niks heeft gezegd over de Nobelprijs voor Bob Dylan. Op Dylan zelf na dan. Die hult zich al weken in stilzwijgen. Gaat onverstoorbaar door met optredens afwerken. Heeft ie z’n mail wel gelezen? Staat z’n telefoon soms uit? Heeft hij geen plek meer op de schoorsteenmantel voor nóg een prijs? En, vooral; komt hij wel opdagen bij de uitreiking op 10 december? Zoveel vragen. Het werd één van de commissieleden van het Nobelcomité, Per Wästberg, allemaal iets te veel. Hij noemde het uitblijven van een reactie van de winnaar onbeschoft en arrogant. Hij werd door de voorzitter, Sara Danius, op koele Zweedse wijze terug in zijn hok gestuurd, met de mededeling dat dit niet de mening van het gehele comité betrof, maar slechts de particuliere mening van Per zelf, en dat de commissie nooit ingaat op de manier waarop prijswinnaars reageren, dus ‘dat doen we ook nu niet.’
Niet alleen het Nobelcomité ging rollebollend over straat. De aankondiging dat Bob de Nobelprijs voor de Literatuur had gewonnen zorgde al meteen voor controverse, overal. Want hoezo valt liedjes schrijven onder literatuur? Waarom heeft Philip Roth niet gewonnen? En moet iemand die al zo rijk is ook nog eens bijna een miljoen dollar winnen? Zelfs Harry Mulisch (geen Nobelprijswinnaar) had er een mening over. En dat terwijl hij al zes jaar dood is. Toen hij nog leefde, en Dylan ook al werd getipt als winnaar, zei hij: ‘Als je de Nobelprijs wilt devalueren moet je ‘m aan Dylan geven. Dan is het gebeurd met die prijs.’
We zullen zien. Als volgend jaar één of andere onbekende Afrikaanse schrijver wint -wiens werk nog niet is vertaald uit het Swahili, waardoor niemand hem ooit gelezen heeft, op Per Wästberg na, die toevallig muziekles inruilde voor Swahili in zijn vakkenpakket op school- zijn vast alle literatuurcritici weer tevreden. En haalt de rest van de wereld z’n schouders op.
Ik zou ook graag een prijs willen uitreiken. Aan het Nobelcomité zelf. Omdat ze het hebben aangedurfd buiten de gebaande paden te treden. Om te breken met de ijzeren wet dat literatuur altijd maar op papier moet staan. Omdat My love, she speaks like silence / Without ideals or violence / She doesn’t have to say she’s faithful / Yet she’s true like ice, like fire pure poëzie is. En ja, Leonard Cohen schrijft ook mooie liedjes. Had van mij ook mogen winnen. Of Philip Roth. Desnoods postuum Harry Mulisch. Was allemaal prima geweest. Maar het werd Dylan. En als er iemand die eerste ‘andere’ Nobelprijswinnaar had moeten zijn, is het Bob Dylan wel. Al zo vaak zorgde hij voor controverse én verandering. Bekritiseerde hij wereldleiders, met teksten die nu nog actueel zijn, hing hij een gitaar om en ging elektrisch – tot grote woede van zijn fans. Injecteerde hij de popmuziek met poëzie, stopte hij op het hoogtepunt van zijn roem, en kwam terug… met een countryplaat. En dan hebben we het alleen nog maar over de jaren ‘60.
Ik was afgelopen week in Wenen. De stad van Mozart, van gebouwen vol opera. En omdat ik niet zo van opera hou, maar wel de Wiener Oper vanbinnen wilde zien, was de rondleiding zonder muziek een mooie uitkomst. De ene na de andere ruimte vol pracht en praal trok aan ons voorbij, en dan hadden we de concertzaal zelf nog niet eens gezien. In de Gustav Mahler zaal werd door de gids verteld over Mahler. Dat het tot zijn komst als dirigent heel normaal was om eten en drinken mee de zaal in te nemen. Om tijdens de uitvoering gezellig te keuvelen, om in en uit te lopen als je daar behoefte aan had. Mahler besloot orde op zaken te stellen. Je komt naar een concertgebouw voor een concert, dus gingen de deuren dicht en het licht in de zaal uit. Eten en drinken tijdens de voorstelling werd verboden; alle aandacht moest gaan naar datgene wat op het podium gebeurde. Volkomen normaal nu, maar toen een revolutie, die wereldwijd navolging kreeg.
Eenmaal aangekomen in de concertzaal zelf, zittend op het pluche van één van de stoelen, dacht ik: we hebben meer Mahlers nodig. Meer Dylans. En meer Nobelcomitées die van de gebaande paden durven af te wijken. Nee, geen nieuwe Dylan, want iedereen die de nieuwe Dylan wordt genoemd ontnemen we de mogelijkheid zichzelf zijn. Weg met de hokjes. En volgend jaar graag een rapper als Nobelprijswinnaar. En als Kanye West afziet van het Amerikaanse presidentschap in 2020 voor hem de Nobelprijs voor de Vrede.
